لامپ، قیمت و مشخصات بهترین لامپ‌های کم مصرف و ارزان قیمت

در مباحث روشنایی استفاده مناسب و به جا از منابع با در نظر گرفتن صرفه جویی در انرژی، تأمین راحتی استفاده کنندگان، حفظ اصول زیست محیطی، رعایت جنبه های ایمنی، ارگونومی و بهداشتی برای رسیدن به سیستم روشنایی مطلوب از وظایف منابع روشنایی مصنوعی است. در ابتدا لازم است بیان کرد که استفاده از واژه چراغ، به معنی یک واحد منبع تأمین روشنایی است که شامل لامپ یا لامپ ها نیز می شود و نباید با لامپ اشتباه شود.

چراغ شامل قاب، سرپیچ، لامپ و در صورت نیاز، خازن و برخی اجزای دیگر است و قاب چراغ یا کاسه چراغ ضمن حفظ لامپ، وظیفۀ مهم محدود کردن میدان تابش آن را نیز دارد. بنابراین شکل و خصوصیات چراغ و لامپ به طور توأم می تواند به عنوان یک واحد روشنایی مورد توجه قرار گیرد. لامپ های رایج که در بازار عرضه می شوند به چندین نوع مختلف تقسیم می شوند که در ادامه می بینید. البته باید این نکته را متذکر شویم که تعدادی از این لامپ ها خیلی رایج نیستند و ما به جهت معرفی و مقایسه انواع لامپ و تفاوت های آن است که در مورد آنها نیز صحبت می کنیم.

لامپ رشته ای:

این دقیقا همان لامپی است که توسط ادیسون اختراع شد. Incandescent bulbs یا لامپ های رشته ای از چند رشته تنگستن درست شده اند که با عبور جریان برق از آنها روشن می شوند. رشته های تنگستن در یک حباب شیشه ای توسط خلأ نیتروژن احاطه شده اند و با روشن شدن توسط جریان برق محیط را روشن می کنند.

 این لامپ های سنتی در اشکال و اندازه های مختلف تولید می شوند و تا قبل از اختراع لامپ های ال ای دی و فلوئورسنت رایج ترین نوع لامپ برای ساختمان ها و غیر بودند. لامپ رشته ای تنها حدود ۵۰۰ الی ۱۰۰۰ ساعت عمر مفید دارد.

لامپ فلوئورسنت:

این نوع لامپ پیچیدگی هایی نسبت به لامپ رشته ای دارد. عملکرد لامپ فلوئورسنت به اینصورت است که یک لوله فلوئورسنت بین کاتدها قرار گرفته می شود که با جیوه و گازهای دیگری پر شده، جریان برق به هنگام عبور از میان گازها شروع به تابش می کند. پوشش فسفری که روی لوله از بیرون کار گذاشته شده انرژی تابشی را به نور مرئی تبدیل می کند. لامپ فلوئورسنت به لامپ مهتابی هم مشهور است و انرژی کمتری نسبت به لامپ رشته ای مصرف می کند.

لامپ CFL  فلوئورسنت فشرده:

Compact Fluorescent lamp  یا لامپ فلوئورسنت فشرده عملکردی مشابه لامپ فلوئورسنت عادی دارد با این تفاوت که از نظر ظاهری فشرده تر است و به جای یک لوله طویل به صورت لوله باریک مارپیچی طراحی شده است. به دلیل شباهت به لامپ رشته ای کاربرد آن آسان تر بوده و سختی نصب لامپ فلوئورسنت عادی را ندارد. این نوع لامپ نیز عمر مفید طولانی تری دارد و مصرف انرژی آن بسیار کمتر است.

لامپ بخار سدیم SVL:

Sodium Vapour Lamp یا لامپ بخار سدیم یکی دیگر از انواع لامپ ها است که به بررسی آن می پردازیم. لامپ بخار سدیم با فشار پایین که نوری زرد رنگ تولید می کند و به عنوان مه شکن استفاده می شود دارای یک شیشه بوروسیلیکات است که با گازهای نئون، آرگون و سدیم فلزی پر شده است. این شیشه بوروسیلیکات به وسیله الکترودهای فلزی در یک شیشه دیگر که خلأ است تثبیت شده است. انرژی از طریق الکترودهای فلزی وارد شیشه بوروسیلیکات می شود و به هنگام عبور از گازهای نئون و آرگون آنها را گرم می کند. گازهای گرم شده باعث یونیزه شدن سدیم و تبخیر آن می شوند. سدیم یونیزه شده نور زرد را به وجود می آورند.

با مقایسه دو نوع لامپ بخار سدیم به این نتیجه می رسیم که در لامپ بخار سدیم فشار بالا نور تولید شده سفیدتر و‌ روشن تر است و برای تونل ها، بزرگراه ها و جاده ها به کار گرفته می شود.

لامپ بخار جیوه MVL:

به هنگام بررسی انواع لامپ و تفاوت های آن به مقایسه لامپ بخار جیوه می رسیم که عملکردی مشابه لامپ بخار سدیم دارد و نور تولید شده از آن بسیار سفید، شدید و روشن است. این لامپ برای روشن کردن مساحت های خیلی بزرگ به کار گرفته می شود. طول عمر مفید این لامپ بسیار زیاد است و به حدود ۲۴۰۰۰۰ ساعت می رسد.

لامپ SMD:

این نوع لامپ البته نوعی لامپ ال ای دی است، با این تفاوت که دیودهای تابنده نور بر روی یک برد لحیم می شوند. لامپ اس ام دی یک لامپ فوق کم مصرف بوده و نسبت به ال ای دی کوچکتر است.

لامپ هالوژن:

در این بخش انواع لامپ و تفاوت های آن، به مقایسه لامپ هالوژن با بقیه لامپ ها می پردازیم. این لامپ یکی از انواع لامپ رشته ای است ولی در مقایسه با لامپ رشته ای تفاوت هایی دارد. رشته های تنگستن توسط یک پوشش شفاف پوشانده شده و درون شیشه لامپ مقداری گاز هالوژن و گاز بی اثر وجود دارد. وجود این گازها باعث ایجاد نور و روشنایی بیشتر می شوند و طول عمر مفید لامپ و درخشندگی آن را نیز افزایش می دهند. در مقایسه با لامپ رشته‌ای، لامپ هالوژن در اندازه های کوچکتری ساخته می شود.

لامپ متال هالید:

لامپ متال هالید یکی از انواع لامپ است که شباهت کمی به لامپ بخار سدیم دارد ولی در مقایسه با آن تفاوت هایی نیز دارد. لامپ متال هالید دارای یک لوله سرامیکی یا کوارتزی است که در یک محفظه شیشه ای خلأ قرار گرفته است. لوله مذکور دارای نمک های متال هالید، جیوه و گازهای فعال ساز پر شده زیرا نمک متال هالید به دلیل درشت بودن نور زیادی تولید می کند. این لامپ در مقایسه با انواع دیگر لامپ پر نورتر و کارآمدتر است و بنابراین در جاهایی که نیاز به روشنایی بالا باشد استفاده می شود.

لامپ ال ای دی:

لامپ ال ای دی یک لامپ رایج است که به دلیل تنوع در رنگ کاربرد زیادی پیدا کرده است. عملکرد آن به اینصورت است که لامپ‌های LED انرژی برق بر روی دیود اعمال شده و در نتیجه الکترون و فوتون آزاد می شود. بعد از آن فوتون ها برای اینکه منتظر شوند باهم ترکیب می شوند و رنگ های متعددی ساطع می کنند.

لامپ نئون:

لامپ نئون از دسته لامپ های تخلیه گاز است که از یونیزه شدن گاز نئون روشنایی ایجاد می کند. گاز نئون در لوله ای که به وسیله دو الکترود به جریان برق متصل شده است قرار می گیرد و‌ زمانی که انرژی به گاز می رسد آن را یونیزه کرده و‌ باعث ایجاد روشنایی می شود‌. لامپ نئون هم می تواند ترکیبی از آرگون و نئون باشد و هم می تواند فقط از نئون خالص پر شود که در این حالت نور بیشتری ساطع می کند.

اصطلاحات رایج در انواع لامپ ها:

• توان (وات): مقدار نرخ مصرف انرژی یا همان توان را نشان می‌دهد. این مقدار میزان توان لازم برای مدار لامپ را نشان می‌دهد.
• لومن: واحدی است که مقدار روشنایی را که با چشم دیده می‌شود نشان می‌دهد که لامپ ساطع می‌کند.
• لوکس: معادل با یک لومن در مساحت یک متر مربع است. یک راه دیگر برای اندازه‌گیری لوکس (شدت نور)‌ بیان می‌کند که چه اندازه لومن نیاز است تا ناحیه‌ای روشن شود.
• بازده: مقدار نوری است که لامپ در ازای انرژی الکتریکی دریافتی تولید می‌کند. لامپ‌های پربازده انرژی کمتری را در مقایسه با لامپ‌های کم‌بازده تلف می‌کنند. بازده برابر با نسبت انرژی خروجی به انرژی ورودی است.
• اثربخشی (Efficacy): این پارامتر مربوط به بازده نور لامپ است. در تعریف اثربخشی، لومن نور لامپ به عنوان خروجی در نظر گرفته می‌شود و توان به عنوان ورودی. اثربخشی نیز برابر با نسبت خروجی به ورودی است. بنابراین، اثربخشی را می‌توانیم به عنوان لومن بر وات در نظر بگیریم. به یاد داشته باشید که هرچه اثربخشی بیشتر باشد، لامپ پربازده‌تر است.

ویژگی های یک لامپ روشنایی خوب

بعد از مقایسه انواع لامپ و تفاوت های آنها باید بتوانیم حدس بزنیم یک لامپ روشنایی خوب چه ویژگی هایی دارد:

• اول اینکه میزان مصرف کمتری از انرژی داشته باشد.
  
• بتواند منطقه وسیعی مثلا حداقل یک اتاق را به خوبی روشن کند.
• عمر مفید بالایی داشته باشد.
• بازده و اثربخشی آن بالا باشد.
• قیمت آن متناسب باشد.
• نور آن باعث تغییر رنگ اجسام مختلف در تاریکی از نظر بیننده نشود.
• بهتر است برای هر کاربردی نوع مخصوصی از لامپ که متناسب با محل مورد نظر باشد انتخاب شود.

عوامل کاهش دهنده طول عمر لامپ:

برای اینکه نکاتی در مورد طول عمر لامپ‌ها و گارانتی لامپ‌ها بدانیم باید به بررسی عوامل کاهنده طول عمر لامپ بپردازیم. عوامل زیادی بر کاهش طول عمر مفید یک لامپ اثر می‌گذارد.

رطوبت:

یکی از عوامل کاهنده طول عمر یک لامپ رطوبت است. قرار گرفتن لامپ در معرض رطوبت باعث زنگ زدگی و خوردگی مدار و تجهیزات فلزی لامپ می‌شود و در نتیجه عملکرد لامپ با مشکل مواجه شده و طول عمر آن نیز کاهش می‌یابد.

گرمای تولید شده درون لامپ:

لامپ‌ها به هنگام تولید روشنایی گرما نیز تولید می‌کنند که البته میزان گرمای تولیدی از لامپی به لامپ دیگر متفاوت است. گرمای درون لامپ باید به نحو احسن مدیریت شود زیرا محبوس ماندن گرما باعث صدمه به درایور و برد لامپ می‌شود که این امر به کم نور شدن یا حتی سوختن لامپ منجر می‌شود. در صورتی که لامپ‌ها در یک محیط در بسته نصب شوند و یا از خنک کننده در کنار آنها در آن محیط قرار نگیرد قادر به خارج کردن گرما نخواهند بود و افت شدیدی در عملکرد آنها پیش خواهد آمد.

محیط‌های اسیدی:

استفاده از لامپ‌های مختلف در محیط‌های اسیدیته مثل ساحل، استخر و امثال اینها، اگر بدون حفاظ باشند طول عمر لامپ را کاهش می‌دهند. در مناطق با اسیدیته بالا از لامپ‌های مخصوص البته با حفاظ و درجه حفاظتIP  بالا استفاده می‌شود.

رتبه یا درجهIP  به میزان محافظت لامپ از گرد و غبار و تغییرات دما گفته می‌شود که هرچه رقم بالا باشد به معنی این است که لامپ برای قرار گرفتن در شرایط محیطی آسیب رسان مناسب است.

دمای محیط:

یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار بر طول عمر یک لامپ اختلاف دمای محیط است. گرما و سرمای شدید و همچنین اختلافات ناگهانی دما به کم نور شدن و افت طول عمر منجر می‌شود. به طور کل محیط‌هایی که از لحاظ دما ثبات ندارند، باعث کاهش طول عمر لامپ می‌شوند. اگر لامپ بایستی به طور دائم در بیرون از خانه نصب شود، با یک حفاظ شیشه ای داشته باشد و یا اینکه رتبه IP آن بالا و مناسب محیط‌های بیرون طراحی شده باشد. استفاده از پناهگاه روی لامپ، آن را از برف و باران در امان نگاه می‌دارد. در داخل منزل از نصب لامپ‌ها در کنار وسایل گرمایشی و سرمایشی خودداری کنید زیرا باعث کاهش طول عمر لامپ می‌شوند.

منبع تغذیه لامپ:

توان، میزان انرژی الکتریکی مورد نیاز یک لامپ را گویند. عدم توجه به مقوله توان باعث کاهش بازدهی و طول عمر لامپ می‌شود. قبل از نصب لامپ حتما بررسی کنید که آیا ولتاژ مناسب لامپ را دارید یا خیر. اتصال لامپ به ولتاژ نامناسب باعث کاهش طول عمر آن می‌شود.

عوامل دیگری همچون نوسان برق، روشن و خاموش کردن‌های مکرر، آسیب دیدن درایور لامپ نیز می‌توانند به کاهش عمر لامپ منجر شوند.

شاخص بازده رنگ

رشته‌ای: 95 – 100

هالوژن: 95 – 100

کم مصرف: 75 – 85

فلورسنت: 70 – 85

ال ای دی: 75 – 85

عوامل افزایش دهنده طول عمر لامپ:

در مقابل عوامل کاهنده طول عمر، عواملی نیز وجود دارند که با رعایت آنها طول عمر لامپ افزایش پیدا می‌کند. با این عوامل در این بخش از مقاله نکاتی در مورد طول عمر لامپ‌ها و گارانتی لامپ‌ها آشنا خواهیم شد.

 در ابتدا باید بگوییم که یک روش افزایش طول عمر لامپ رعایت نکاتی است که در بخش قبل بیان شدند. یعنی اینکه لامپ را از رطوبت، اختلافات دمای محیط دور نگهداشته و با خنک نگه داشتن لامپ، استفاده از ولتاژ مناسب و غیره طول عمر آن را افزایش دهید.

یک روش دیگر برای افزایش طول عمر لامپ استفاده از دستگاه دیمر Dimmer است. دیمر نوعی دستگاه است که به جای کلید روشن خاموش برای لامپ‌ها نصب می‌شود و به واسطه آن می‌توان شدت نور لامپ را کنترل کرد. به این عملیات دیمینگDimming  گفته می‌شود و مزایای زیادی برای استفاده کننده دارد.

 از مزایای دیمینگ افزایش عمر مفید لامپ است زیرا با کم کردن ولتاژ و نور لامپ حرارت کمتری در سینک حرارت جمع می‌شود و از این رو استهلاک لامپ کمتر می‌شود.

یک مزیت دیگر دیمینگ کاهش مصرف انرژی است که به خصوص برای لوسترهای با تعداد لامپ بالا بسیار مناسب خواهد بود. با اجرای دیمینگ شما می‌توانید همه لامپ‌های لوستر را روشن کنید و از زیبایی آن لذت ببرید بدون اینکه نگران کاهش طول عمر و مصرف انرژی باشید.