کابل افشان

نقش اساسی کابل‌ها در سیستم‌ها اتصال اعضای مختلف به همدیگر است. این امر باعث می‌شود تمام سیستم عملکردی یک دست داشته و همچنین در راه‌اندازی نیز دچار مشکل نشود. با توجه به شرایط گوناگون، نوع کابل مورد استفاده نیز متفاوت است. در میان کابل‌ها اما دو کابل افشان و مفتولی برای راه اندازی و اتصال اعضای مختلف سیستم به یکدیگر، از جایگاه و اعتبار خاصی برخوردار هستند. کابل‌های افشان از جمله کابل‌های انعطاف‌پذیری هستند که در ساختار آنها بیش از یک رشته سیم به کاررفته است. جنس این کابل‌ها معمولاً از فلز مس بوده و برای عایق‌بندی آن‌ها معمولاً از PVC استفاده می‌شود که یک پلیمر سخت و سبک است. جدایی از این مورد کابل‌های مفتولی از جمله کابل‌هایی هستند که از نظر دارابودن چند سیم از جنس فلز مس و عایق بندی PVC، وجه اشتراکی با کابل افشان دارند. اما یکی از وجه‌های تفاوت این کابل‌ها با کابل‌های افشان این است که انعطاف‌پذیری خاصی ندارند و معمولاً به کابل‌های خشک و سخت نیز شهرت دارند.

تاریخچه ساخت و استفاده از کابل‌های برق افشان به اواخر دهه ۱۹۷۰ میلادی بازمی‌گردد. درقسمت‌های قبلی اشاره‌شد که این کابل‌ها از انعطاف‌پذیری بالایی برخورداربوده و در ساخت آنها از یک، دو یا چند سیم مسی مختلف استفاده می‌شود. همچنین این کابل‌ها در انواع عایق و غیرعایق نیز  ساخته و پرداخته می‌شوند و به فراخور موقعیت مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمولاً از کابل‌های افشان چه در مناطق شهری و خانگی و چه در صنایع سنگین استفاده می‌شود. برای مثال می‌توان به ماشین آلات دارای دو شاخه و همچنین کابل‌های ورودی و اتصال در تجهیزات برقی اشاره کرد که هر دو مورد نام‌برده مربوط می‌شود به لوازم برقی. اما کابل‌های برق افشانی که در صنعت استفاده قرار می‌گیرند به کابل‌های افشان قدرت معروف هستند. از محل‌های مورد استفاده کابل برق افشان قدرت می‌توان به نیروگاه‌ها، مراکز توزیع و مصرف برق و همچنین دیگر مناطق صنعتی اشاره‌کرد.

کابل نیمه افشان:

در ابتدای مقاله اشاره‌شد که کابل‌ها به دو دسته مفتولی و افشان تقسیم‌بندی می‌شود. اما پاره‌ای از کابل‌ها نیز وجود دارند که در هیچ‌یک از دو دسته نام‌برده قرارنگرفته، و در نقطه وسط میان مفتولی و افشان قرارمی‌گیرند. به این نوع از کابل‌ها، کابل‌‎های نیمه افشان گفته می‌شود و در ساخت کابل‌های نیمه افشان مجموعه‌ای از مفتول‌های به هم تنیده‌شده استفاده می‌شود. به همین دلیل است که نمی‌توان این کابل‌ها را در هیچ‌یک از دو دسته افشان یا مفتولی قرارداد. درخصوص قطر این نوع از کابل‌ها نیز باید گفت که قطر مفتول‌های به کاررفته در کابل‌های نیمه افشان معمولاً از حدود یک میلی‌متر شروع‌ شده و تا کمتر از ۳ میلی‌متر یعنی ۲.۸۵ میلی‌متر ادامه می‌یابد. درخصوص  نمره سایز این کابل‌ها نیز باید گفت که بازه‌ای بین ۶ تا ۴۰۰ را دربرمی‌گیرند.

انواع کابل افشان:

برای دسته بندی انواع کابل افشان برق باید متغیرهای فراوانی را در نظرگرفت. اولین مورد مربوط می‌شود به انواع سیم و کابل افشان عایق و غیر عایق. چرا که بنا به فراخور موقعیت ممکن است برخی از عناصر مخرب در محیط وجود داشته باشند، که ضرورت استفاده از کابل افشان برق عایق را در اولویت قراردهند. متغیر دیگری که برای دسته‌بندی انواع کابل برق افشان قرار‌می‌گیرد، مربوط می‌شود به کلاس کابل ساخته‌شده. برای مثال می‌توان به انواع سیم و کابل افشان مورد استفاده در مناطق شهری و غیر صنعتی اشاره‌کرد. دسته اول برای استفاده در ابزار آلات و وسایل برقی به کار می‌رود و مورد دوم ما مربوط می‌شود به انواع کابل برق افشان قدرت که این نوع از کابل‌ها معمولاً برای مناطق صنعتی و امورات سنگین، که در آن تحمل بار زیاد به مدت مدید در الویت قرار دارد استفاده می‌شود. متغیر دیگری که برای دسته‌بندی انواع کابل‌های افشان به کارمی‌رود، مربوط است به کابل‌های تخت و گرد. کابل‌های افشان برق گرد معمولاً برای مناطقی که دارای پیچ‌وخم‌های زیاد هستند، استفاده می‌شود و همانطور که از نامشان پیداست، ساختاری کاملاً گرد و دایره‌ای دارند. مورد دوم مربوط است به کابل‌های افشان تخت. کابل‌های تخت معمولاً برای انتقال و تامین برق و همچنین در موقعیت‌هایی که به کابل نیمه‌هادی نیاز است، مورد استفاده قرارمی‌گیرند. البته واضح‌ترین مثال استفاده از انواع کابل برق افشان تخت، مربوط می‌شود به جرثقیل‌های سقفی. به همین دلیل شرکت‌هایی که در این زمینه مشغول فعالیت هستند، معمولاً  بیشترین استفاده را از کابل‌های افشان تخت دارند.

علامت کابل افشان:

برای شناخت کابل‌های مختلف از علائم اختصاری متفاوت استفاده می‌شود تا بتوان در کمترین زمان نسبت به شناسایی کابل مورد نظر اقدام‌کرد. گفتنی‌است که این علائم اختصاری معمولاً با حروف یا اعداد لاتین مشخص می‌شوند. مورد دیگر اینکه این علائم اختصاری معمولاً برای شناسایی نوع کابل به کار می‌روند و ممکن است در همان نگاه اول اطلاعات مفصل و با جزئیات را بیان نکنند. در خصوص کابل افشان نیز باید گفت که از دو نوع علامت اختصاری برای بیان کابل‌های افشان عایق و غیرعایق استفاده می‌شود. علامت مخصوص برای بیان کابل‌های افشان غیرعایق عبارتند از،  AFو MH. برای بیان کابل‌های افشان عایق نیز عبارت NY  به هر یک از دو عبارت نامبرده اضافه‌شده و بدین ترتیب از علائم   NYAF و NYHMY به منظور بیان کابل افشان عایق استفاده می‌شود. علاوه بر این موضوع همان‌طور که اشاره‌شد، کابل‌های افشان به کابل‌های انعطاف‌پذیر معروف است. بنابراین ممکن است از واژه flexible یا انعطاف پذیر نیز برای بیان کابل‌های افشان و نیمه افشان استفاده‌شود.

وزن کابل افشان:

 در خصوص وزن کلی کابل‌های افشان نمی‌توان اظهار نظر قطعی را انجام‌داد. چراکه در موقعیت‌های مختلف، از کابل‌های متفاوت استفاده می‌شود. وزن کابل‌های افشان نیز بر اساس دو آیتم تنظیم می‌شود. این دو آیتم عبارتند از سایز سیم به کاررفته و همچنین تعداد رشته‌های بکاررفته در کابل افشان. به همین دلیل است که باید در موقعیت‌های مختلف ابتدا نیازسنجی لازمه به عمل آمد و سپس کابل مورد نظر بر اساس سایز سیم و تعداد رشته‌ها تعیین‌شود. برای مثال می‌توان گفت که کابل افشان دارای سیم با نمره ۱۶ وزنی تقریباً معادل ۱۴۴ گرم داشته و برای درک بهتر تفاوت، لازم است اشاره شود که کابل افشان با سیم سایز ۲۴۰ ، وزنی معادل ۲۱۶۰ گرم دارد. از از سوی دیگر برای بیان کابل‌های چند رشته‌ای باید سطح مقطع سیم به کاررفته را نیز در نظرگرفت. برای مثال در سطح مقطع  ۱.۵، کابل افشانه ۴ رشته‌ای وزنی معادل ۲۳۹ کیلوگرم داشته و کابل افشانه ۵ رشته‌ای وزنی معادل ۲۷۲ کیلوگرم دارد.

استاندارد کابل‌های افشان:

با توجه به حساسیت عملکرد کابل‌های افشان، طبیعی است که استانداردهای ملی و جهانی خاصی برای کنترل فرایند ساخت کابل‌های افشان استفاده شود. در ایران زمین این استانداردها شامل دو بخش استانداردهای ملی و استانداردهای جهانی هستند. برای مثال می‌توان به استاندارد  ۳۰۸۴ ISIRI که مختص ایران زمین است و استاندارد جهانی ۶۰۲۲۸ IEC اشاره‌کرد. همچنین این استانداردها دارای دسته‌بندی‌های مختلف بوده و برای کابل‌هایی که می‌توانند ولتاژی در حد ۳۰۰ تا ۵۰۰ ولت را تحمل‌کنند و یا سطح مقطعی بین نیم تا یک میلی‌متر دارند، لزوم رعایت استانداردهای  ۰۶ ۶۰۷  ISIRI ۶۰۲۲۷ ۰۶ IEC وجوددارد. گفتنی‌است که این موضوع تنها مختص کابل‌های افشان‌های با سطح مقطع یک میلی‌متر بوده و برای کابل‌های با سطح مقطع بیش از یک میلی‌متر و همچنین ولتاژی بین ۴۵۰ تا ۷۵۰ نیز لزوم رعایت استانداردهای ایرانی ۰۲ ۶۰۷ ISIRI و جهانی  ۶۰۲۲۷ ۰۶ IEC وجود دارد.

کابل افشان استاندارد:

طبیعی است که با توجه به نقش بسیارحساس و تعیین‌کننده انواع کابل‌های افشان از هادی و نیمه‌هادی گرفته تا عایق و غیر عایق، و همچنین کابل‌های تخت و گرد، استانداردهای سختگیرانه‌ای چه در سطح ملی و مخصوصاً در سطح جهانی و بین‌المللی وجود دارد، تا نظام رتبه‌بندی کابل‌ها به بهترین وجه ممکن صورت گیرد. ایران زمین نیز از این الگو پیروی‌کرده و در کشور از ۲ استاندارد ملی و جهانی برای رتبه‌بندی و مشخص‌کردن سطح کیفی کابل‌ها استفاده می‌شود. درخصوص کابل‌های افشان استاندارد باید گفت که از دو متغیر برای بیان سطح استاندارد این کابل‌ها استفاده می‌شود. اولین مورد مربوط است به مقاومت سیم در برابر جریان الکتریکی و مورد دوم به کیفیت فلز هادی به کاررفته در آن مربوط می‌شود. در خصوص رابطه میان این دو متغیر باید گفت که هر دو اِلِمان یادشده رابطه‌ای کاملا معکوس دارند. برای مثال هرچه میزان فلز هادی به کاررفته در کابل افشان استاندارد، بالاترباشد میزان مقاومت عبور جریان الکتریکی در حال عبور نیز کمتر است. بنابراین باید گفت که کیفیت فلز رسانای به کار رفته به عنوان بخش هادی سیم‌های افشان و همچنین ایجاد تعادل مناسب میان هر دو متغیر نامبرده، نشان از کیفیت و رعایت بهتر استانداردهای ملی و جهانی در ساخت کابل افشان مورد نظراست. توصیه اکید می‌شود که حتماً حین خرید انواع و اقسام کابل‌های افشان، به عبارات ISIRI و  IEC توجه‌شود. گفتنی‌است که عبارت  ISIRIنشان‌دهنده استاندارد بودن کابل در سطح کشور و عبارت IEC نشان‌دهنده استاندارد بودن کابل افشان در سطح جهانی است.